بررسی تطبیقی سیاست مذهبی شاه اسماعیل اول با شاه تهماسب اول صفوی

بی تردید دوره صفویه یکی از مهمترین ادوار تاریخ ایران به لحاظ تحولات درونی و بیرونی است رسمیت یافتن مذهب تشییع و تنظیم روابط سیاسی و اجتماعی و فرهنگی کشور براساس این مکتب از جمله تحولات بنیادی در این دوره است. نقش پادشاهان صدر این دوره در تحکیم این اندیشه و تعمیق پیوند تشییع و دولت صفوی بسیار اساسی و اصولی بوده است. رویارویی دولت صفوی با امپراطوری عثمانی غالبا مبتنی بر دلایل دینی بوده و البته در تحقق این رویارویی تحرکات و تحریکات دول اروپائی نیز تاثیر بسزایی داشته است. بررسی مقایسه ای سیاست های مذهبی شاه اسماعیل با شاه تهماسب و تاثیر آن در کارکرد این دو پادشاه مهمترین مساله این پژوهش است. در این تحقیق با بهره گیری از منابع اصلی دوره یاد شده و بررسی تحقیقات محققان سعی شده است تا این مطالعه و بررسی تطبیقی با رعایت قواعد علمی صورت گیرد. یافته های تحقیق نشان می دهد که این دو پادشاه سعی وافری در تحکیم دولت صفوی بر پایه مذهب تشییع داشتند و اقدامات بایسته در ایجاد دولت مقتدر شیعی انجام دادند اما علی رغم وجوه مشترک دینی، در بعضی از موارد دارای دیدگاه و روش متفاوتی نیز بودند. تعصبات مذهبی شاه تهماسب و دخالت دادن این نگرش در تصمیمات و تدابیر خود به نسبت به شاه اسماعیل بیشتر بوده است. وجه اختلاف دیگری که حاصل این پژوهش است عبارتست از بی قیدی شاه اسماعیل به امور شرعی و تکالیف دینی و روی آوری به منهیات پس از شکست چالدران است در حالیکه شاه تهماسب در دوره سلطنت این تغییر در نگرش و کارکرد دینی خود نداشته است.